Maliye’nin Yeni Envanter Denetimleri Üzerine
Stokçuluk ve fiyat artışlarıyla mücadele amacına yönelik olarak Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından envanter denetimleri yaklaşık 3 haftadan beri Türkiye çapında devam etmektedir. Şimdilik yalnızca Denetim Daire Başkanlıklarının bulunduğu illerde devam etmekte olan fiili envanter denetim çalışmaları ileriki zamanda Türkiye çapında diğer illerde de Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından sürdürülecek gibi gözükmektedir.
Envanter çalışmalarında işletmede mevcut ve işletmeye ait varlıkların ölçülmesi, sayılması, tartılması vb. çalışmalar muhasebe açısından envanter çalışması olarak özetlenebilir.
Geçtiğimiz ayda başlayan envanter çalışmaları genelde otomobil bayileri, toptan gıda maddeleri satıcıları, toptan gübre ticareti yapan işletmeler, buzdolabı, tv satıcıları, toptan et ticareti ile uğraşan tüccarlar, alkollü ve alkolsüz içecek bayileri, halı ve mobilya toptancıları, sera işletmeleri nezdinde şimdilik fiili envanter çalışmaları devam etmektedir. Envanter çalışmalarında mükellefler nezdinde fiili envanter tutanakları tanzim edilmektedir. Bu tutanaklarda mükellefler tarafından satışı gerçekleştirilmiş olan malların fiili envanter tarihindeki fiyatları, 3 ay önceki fiyatları, 6 ay önceki fiyatları ve 9 ay önceki fiyatı ile ayrıca 12 ay önceki fiyatı saptanarak tutanağa bağlanmaktadır. Böylelikle mal fiyat değişimleri de bir biçimde zaptu rapt altına alınmaktadır.
Öte yandan 213 sayılı VUK’un 186. Mad. göre envanter çıkarmak bilanço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve ayrıntılı olarak tespit etmektir. Ayrıca ticari usullere göre tartılması, sayılması ve ölçülmesi mutad olmayan malların değerleri tahminen tespit edilmektedir. Mevcutlar, alacaklar ve borçlar işletmeye dahil iktisadi kıymetleri ifade edecektir.
Sonuç olarak, fiili envanter çalışmaları esnasında mükelleflerden o anlık kayıtsal stok dökümü istenilmektedir. Ayrıca kaydi stok ile fiili stok arasındaki varsa farklar tespit edilmektedir. Ayrıca mükelleflerin başka mahallerdeki varsa stok yerleri, işyerleri, depoları ayrıca sorulmaktadır. Varsa yoldaki mallar vb. hariçteki malzemeler sorgulanmaktadır. Fiili envanter sayım tutanaklarındaki veriler ileride mükelleflerin bir vergi incelemesine alınması nedeni olabilecektir. Ayrıca 2021 yılı için vergi beyanları Nisan 2022’de değerlendirileceğinden dolayı söz konusu envanter tutanakları vergi incelemesinde göz önünde bulundurulabilir. Varsa belge satış hasılatı da bu değerlendirmelerde dikkate alınarak belgesiz satıştan kaynaklı özel usulsüzlük cezasına maruz olacaktır. Hazine ve Maliye Bakanlığı fiili envanter denetimlerini yaklaşık 30-35 yıldan önce sıklıkla yapmakta idi. Son 35 yıldır yapılmayan fiili envanter denetimleri bundan böyle yapılacak gibi gözükmektedir
